صاحبان مشاغل کوچک یا تیم‌های مدیریت اجرایی استراتژی‌های بلندمدت و تصویر بزرگی را ایجاد می‌کنند که به رشد شرکت آنها کمک می‌کند. این برنامه‌ریزی استراتژیک ماه‌ها یا سال‌ها قبل انجام می‌شود و نیاز به تحقیق و مدیریت پروژه قابل توجهی دارد. بسته به تخصص افراد برنامه‌ریزی استراتژی‌ها و منابعی که کسب‌وکار در اختیار دارد، از مدل مدیریت استراتژیک برای دستیابی به موفقیت بر رویکردهای مختلفی متکی است.

مدل‌های برنامه‌ریزی استراتژیک برای کمک به سازمان‌ها طراحی شده‌اند تا یک برنامه عملیاتی برای دستیابی به اهداف خود ایجاد کنند. مدل‌های برنامه‌ریزی استراتژیک زیادی وجود دارد. ما میدانیم. به همین دلیل است که ما لیستی از 13 مورد از محبوب ترین‌ها را گردآوری کرده ایم.

اگر با مفهوم مدیریت استراتژیک آشنایی نیستید، مقاله «مشاوره مدیریت استراتژیک» را بخوانید.

مدیریت استراتژیک چیست؟

مدیریت استراتژیک، برنامه‌ریزی است که با آن می‌توان نیازهای یک سازمان را رفع کرد تا به هدف خود دست یابد. به عبارت دیگر، منجر به نظارت، تجزیه‌وتحلیل و ارزیابی مستمر نیازهای کسب و کار می شود تا اهداف محقق شوند. تغییرات در محیط‌های کسب‌وکار، سازمان‌ها را ملزم می‌کند که استراتژی‌های موفقیت خود را به طور مداوم ارزیابی کنند.

در ادامه سیزده مدل مدیریت استراتژیک با مثال ذکر شده است:

• کارت امتیازی متوازن (Balanced Scorecard)
• نقشه استراتژی (Strategy Map)
• تحلیل زنجیره ارزش (Value Chain Analysis)
• تجزیه و تحلیل SWOT
• مدل PEST
• برنامه‌ریزی گپ
• استراتژی اقیانوس قرمز-آبی
• مدل پنج نیروی پورتر (Porter’s Five Forces Model)
• مدل تامپسون و استریکلند (Porter’s Five Forces Model)
• فریم ورک VRIO
• مدل اندرو، مدل گلوک (Andrew’s Model, Glueck’s Model)
• مدل شندل و هوفر (Andrew’s Model, Glueck’s Model)
• مدل کره ای
• مدل شماتیک
• مدیریت شایستگی (Competency Management)

1. کارت امتیازی متوازن (Balanced Scorecard)

کارت امتیازی متوازن یک مدل مدیریت استراتژیک است که دکتر رابرت کاپلان و دیوید نورتون آن را در سال 1990 ارائه کردند. مانند:

• اهداف: اهداف سازمانی سطح بالا
• اقدامات: کمک به تکمیل هدف
• ابتکارات: برنامه اقدام برای دستیابی به هدف

تصویر بالا مثالی مدیریت استراتژیک است و جزئیات سطح بالا را در مورد اقدامات و ابتکارات ارائه می‌دهد. کارت امتیازی تعادل یا این مدل مدیریت استراتژیک وضعیت هر هدف، معیار و ابتکار را نشان می‌دهد. در این تصویر رنگ سبز نشان دهنده برنامه‌ریزی شده است، و رنگ زرد و قرمز نشان دهنده درجات مشکل است.

2. مدل مدیریت استراتژیک نقشه استراتژی (Strategy Map)

نقشه استراتژی، مدل مدیریت استراتژیک است که ابزار بصری فراهم می‌کند که برای برقراری ارتباط یک برنامه استراتژیک و انجام اهداف سطح بالا سازمانی را به وضوح نشان می‌دهد. نقشه‌ استراتژی، بخش اصلی کارت امتیازی متوازن است، اما خود به تنهایی یکی دیگر از مدل های مدیریت استراتژیک است. و روشی درخشان برای ارتباط داده‌های سطح بالا در 3سراسر سازمان در قالبی ساده و قابل فهم را ارائه می‌دهد.

نقشه استراتژی مزایای زیادی دارد:

• همه اهداف را در یک استراتژی واحد متحد می‌کند.
• یک نمایش آسان، ساده و بصری را ارائه می‌دهد.
• کارمند دید روشنی از هدف در حین انجام وظایف و اقدامات دارد.
• به شناسایی اهداف کلیدی شما کمک می‌کند.
• نقشه استراتژی به شما کمک می‌کند تا از تاثیر اهداف شما بر دیگران مطلع شوید.
• به شما این امکان را می‌دهد که بهتر بفهمید کدام عناصر استراتژی شما نیاز به کار دارند.

3. تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش

تحلیل زنجیره ارزش دو نوع فعالیت دارد: فعالیت اولیه و سایر فعالیت‌های حمایتی. مانند:

1. فعالیت‌های اولیه

• لجستیک ورودی
• عمل
• لجستیک خروجی
• بازار یابی
• سرویس

1. فعالیت‌های حمایتی

• زیرساخت‌های شرکت
• مدیریت منابع انسانی
• توسعه فناوری
• تهیه منابع، مالی، موجودی و غیره

4. تحلیل زنجیره ارزش (Value Chain Analysis)

ماتریس SWOT سومین مورد از مدل های مدیریت استراتژیک است. SWOT مخفف قدرت، ضعف، فرصت و تهدید است. قوت و ضعف به عنوان مسائل داخلی سنجیده می‌شود. در حالی که فرصت و تهدید به عنوان مسائل خارجی سنجیده می‌شود.

در زیر نمونه‌ای از ماتریس SWOT از دولت کوئینزلند استرالیا آمده است:

یک ماتریس SWOT به سازمان کمک می‌کند تا تشخیص دهد که کجا خوب کار می‌کند و چه بخش هایی را می‌تواند توسعه دهد. اگر در مورد معنی تجزیه و تحلیل SWOT و مراحل تجزیه و تحلیل SWOT می‌خواهید اطلاعات بیشتری کسب کنید، مقاله «تحلیل SWOT چیست» را بخوانید.

۵. مدل PEST/PESTEL

PEST مخفف عبارت “political, economic, sociocultural, and technological” به معنی «سیاسی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، و فناوری» مانند تحلیل SWOT است. هر یک از این جنبه‌ها برای بررسی فضای کسب و کار و تعریف آنچه می‌تواند سلامت یک سازمان را تحت تاثیر قرار دهد، استفاده می‌شود. مدل مدیریت استراتژیک PEST اغلب همراه با عوامل خارجی تحلیل SWOT استفاده می‌شود.

۶. برنامه‌ریزی شکاف

برنامه‌ریزی شکاف به عنوان یک از مدل های مدیریت استراتژیک به عنوان «شکاف برنامه‌ریزی استراتژیک»، «نیازسنجی» یا «تحلیل شکاف نیاز» نیز نامیده می‌شود. برای مقایسه وضعیت فعلی یک سازمان، جایی که انتظار دارد باشد و چگونه شکاف بین آن را حل کنیم استفاده می‌شود. عمدتاً برای تعیین دقیق کمبودهای داخلی استفاده می‌شود.

در بررسی برنامه‌ریزی شکاف، نیاز به «نمودار تغییر» یا «برنامه تغییر» وجود دارد. اینها شبیه برنامه‌ریزی شکاف هستند، زیرا هر دو تفاوت وضعیت فعلی سازمان و وضعیتی که انتظار دارد در امتداد محورهای متعدد قرار داشته باشد را در نظر می‌گیرند. با استفاده از آن می‌توان برنامه‌ریزی جهت چگونگی «پر کردن شکاف» ارائه داد.

نمونه‌ای از برنامه‌ریزی شکاف مدل مدیریت استراتژیک تفاوت بین فروش مورد نظر و پیش‌بینی شده یک شرکت ساختگی در زیر آمده است.

7. استراتژی اقیانوس قرمز-آبی

استراتژی اقیانوس قرمز-آبی یکی از مدل های مدیریت استراتژیک است. این کتاب در سال 2004 در کتاب «استراتژی اقیانوس آبی» و توسط دبلیو چان کیم و رنه موبورن، اساتید INSEAD (موسسه اروپایی مدیریت بازرگانی) نوشته شده است.

در استراتژی اقیانوس آبی، به جای فضای بازار به «فضای بازار بدون رقابت» (اقیانوس آبی) و قیانوس قرمز نیز به اشباع بازار یا توسعه یافته آن اشاره دارد. اگر سازمان بتواند اقیانوس آبی بسازد یعنی توانسته باعث افزایش ارزش عظیم برای کسب و کار، کارمندان و خریداران شود.

در زیر نمودار ارزیابی از صفحه وب استراتژی اقیانوس آبی آمده است که درک اینکه آیا کسی در اقیانوس آبی یا قرمز کار می‌کند کمک می‌کند.

8. مدل مدیریت استراتژیک پنج نیروی پورتر (Porter’s Five Forces Model)

مدل پنج نیروی مایکل پورتر یک مدل قدیمی از مدل های مدیریت استراتژیک در سال 1979 بود. مدل 5 نیروی پورتر عبارتند از:

• تهدید ورود
• تهدید محصولات یا خدمات جایگزین
• قدرت چانه زنی مشتریان
• قدرت چانه زنی تامین کنندگان
• رقابت بین شرکت‌های موجود

تعداد فشاری که بر هر یک از این 5 نیرو به هدف وارد می‌شود، می‌تواند به تعیین اینکه چگونه رسانه‌های آینده بر تجارت آتی تأثیر می‌گذارند، کمک کند.

9. مدل تامپسون و استریکلند (Porter’s Five Forces Model)

مدل پنج نیروی پورتر دارای اشکالاتی است که باید بر آنها غلبه کرد. تامپسون و استریکلند هفت عامل را در مدل مدیریت استراتژیک شناسایی می‌کند که عبارتند از:

• ویژگی‌های اقتصادی غالب صنعت

• منابع اصلی فشار رقابتی و نقاط قوت نیروهای رقابتی
• نیروهای محرکه
• موقعیت بازار شرکت‌های رقیب
• حرکات استراتژیک رقیب
• عوامل کلیدی موفقیت صنعت
• جذابیت کلی و چشم انداز سودآوری صنعت

10. فریم ورک VRIO

چارچوب VRIO مدل مدیریت استراتژیک مخفف «ارزش، نادر بودن، تقلید پذیری، سازمان» است. این مدل بیشتر مربوط به چشم انداز است استراتژی کلی.

مکمل‌های فریم ورک VRIO عبارتند از:

• ارزش: آیا می‌توانید با استفاده از یک منبع خاص از یک فرصت سوء استفاده کنید یا یک تهدید خارجی را خنثی کنید؟
• نادر بودن: آیا رقابت زیادی در بازار شما وجود دارد، یا تنها تعداد کمی از شرکت‌ها منابع ذکر شده در بالا را کنترل می‌کنند؟
• تقلید پذیری: آیا محصول یا خدمات سازمان شما به راحتی قابل تقلید است یا انجام این کار برای سازمان دیگری دشوار است؟
• سازمان: آیا شرکت شما به اندازه کافی سازماندهی شده است که بتواند از محصول یا منبع شما بهره برداری کند؟

هنگامی که به این چهار سوال پاسخ دادید، می‌توانید چشم‌انداز دقیق‌تری را تدوین کنید تا به عناصر استراتژیک در برنامه دست یابید.

11. مدل اندرو

کنت اندروز در سال 1965 یک مدل مدیریت استراتژیک به نام مدل اندرو تدوین کرد. این مدل شامل انتخاب یک استراتژی است اما کنترل و اجرا را نادیده می‌گیرد. در سال 1971، کنت اندروز یک مدل کامل را توسعه داد که شامل پیاده سازی می‌شد، اما هنوز ارزیابی و کنترل استراتژیک را نادیده می‌گیرد.

12. مدل گلوک

ویلیام اف. گلوک چندین مدل مدیریت استراتژیک را بر اساس رویه تصمیم گیری فرموله کرد. مراحل این مدل در زیر آورده شده است. برای مثال:

• عناصر مدیریت استراتژیک
• تجزیه و تحلیل و تشخیص
• انتخاب
• پیاده سازی
• ارزیابی

13. مدل شندل و هوفر (Andrew’s Model, Glueck’s Model)

دن شندل و چارلز هوفر یک مدل مدیریت استراتژیک را فرموله کردند و به هر دو عملکرد کنترل و برنامه‌ریزی پیوستند. این مدل چندین مرحله دارد که عبارتند از:

• ایجاد هدف

• مطالعه محیطی
• طراحی استراتژی
• ارزیابی استراتژی
• اجرای استراتژی
• کنترل استراتژیک

به گفته دن شندل و چارلز هوفر، سهم فرمول بندی مدل مدیریت استراتژیک از حداقل سه فرآیند فرعی تشکیل شده است که عبارتند از:

• تجزیه و تحلیل محیطی
• تجزیه و تحلیل منابع
• تحلیل ارزش

14. مدل کره ای

موسس و رئیس دانشکده مدیریت کانادا و نظریه پرداز مدرن Jerzy Korey-Krzeczowski این مدل مدیریت استراتژیک یکپارچه را ارائه کرده اند. مدل Jerzy Korey-Krzeczowski سه فاز دارد:

• مرحله مقدماتی
• مرحله برنامه‌ریزی استراتژیک
• مرحله مدیریت استراتژیک

علاوه بر این، یرژی کوری-کرزچوفسکی می‌گوید که در اینجا حداقل چهار فرآیند فرعی مستمر وجود دارد:

• مطالعه برنامه‌ریزی
• مرور
• کنترل
• امکان سنجی

برنامه‌ریزی یک رویه مستمر است. در نتیجه، همه این مراحل فرعی متحد می‌شوند. آنها با یکدیگر مرتبط هستند و مدل مدیریت استراتژیک کاملاً فعال را ایجاد می‌کنند.

15. مدل شماتیک

مارک کرول، چارلز پرینگل و پیتر رایت (1994) این مدل مدیریت استراتژیک را ایجاد کردند که پنج مرحله دارد:

• تحلیل فرصت‌ها و تهدیدهای محیطی
• نقاط قوت و ضعف داخلی یک سازمان
• تعیین ماموریت و چشم انداز سازمانی
• ساخت استراتژی
• پیاده سازی استراتژی
• کنترل استراتژیک

مدل شماتیک با تحلیل فرصت و تهدید محیطی آغاز می‌شود.

16. مدیریت شایستگی

مدیریت شایستگی از سه ویژگی تشکیل شده است:

• شایستگی
• شایستگی اصلی یا صلاحیت اصلی
• صلاحیت متمایز

جمع بندی

در این مقاله به بررسی انواع مدل های مدیریت استراتژیک پرداختیم تا بتوانیم با کمک آنها کسب و کار خود را توسعه دهید. اگر نیاز به خدمات در هریک از این حوزه‌ها داشتید با شماره‌های موحود در سایت خاص باش تماس گرته و با مشاورین ما به صورت رایگان مشورت کنید.